Διαφορετικές οι τύχες για τις φάλαινες του κόσμου

Ο τελευταίος παγκόσμιος υπολογισμός του αριθμού των κητοειδών έδειξε πως τα θαλάσσια θηλαστικά στους ωκεανούς του κόσμου δοκιμάζονται από διαφορετικές τύχες το καθένα.

Η κόκκινη λίστα για τα απειλούμενα είδη της Παγκόσμιας Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN) αποκαλύπτει πως ορισμένα μεγάλα σε μέγεθος είδη, όπως τα μεγάπτερα, παρουσιάζουν αύξηση στον αριθμό τους.

Ωστόσο, ο οργανισμός προειδοποιεί πως οι αριθμοί μικρότερων ειδών, συμπεριλαμβανομένου και του ποταμίσιου δελφινιού, έχουν μειωθεί ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Η Παγκόσμια Ένωση για την Προστασία της Φύσης πρόσθεσε πως δεν μπόρεσε να υπολογίσει τον αριθμό περισσοτέρων από των μισών κητοειδών του πλανήτη λόγω έλλειψης στοιχείων.

"Τα συμπεράσματα δείχνουν ότι αν προστατέψουμε τα απειλούμενα είδη τότε αυτά μπορούν να ανακάμψουν", είπε ο Randall Reeves, επικεφαλής της ομάδας ειδικών στα κητοειδή της IUCN. "Έχω ενθαρρυνθεί από το γεγονός ότι μερικά από τα είδη μεγάλων φαλαινών που αντιμετώπιζαν πρόβλημα για πολύ καιρό παρουσιάζουν σταθερή αύξηση στον αριθμό τους τις τελευταίες δεκαετίες".

Ο τελευταίος υπολογισμός έχει καταστήσει το μεγάπτερο Megaptera novaeangliae από ευάλωτο είδος σε είδος με μικρό βαθμό ανησυχίας όσον αφορά την επιβίωσή του.

Η Eubalaena australis, ένα είδος φάλαινας-μπαλαίνας, ήταν ένα άλλο είδος που κρίθηκε πως δεν βρίσκεται πια σε καθεστώς κινδύνου εξαφάνισης.

Και για τα δύο είδη καταγράφηκαν αυξημένοι αριθμοί σε πολλά σημεία της έκτασης όπου εντοπίζονται, κυρίως επειδή προστατεύθηκαν από την εμπορική φαλαινοθηρία, όπως εξήγησε ο Δρ Reeves. "Τα μεγάπτερα έχουν πραγματικά δείξει μια ικανότητα να επανέρχονται από εξαιρετικά έντονο κυνήγι", πρόσθεσε.

Ωστόσο, προειδοποίησε πως οι ανακάμψεις πρέπει να μετρώνται σε κλίμακα πολλών δεκαετιών.

Απαιτείται αρκετός χρόνος για να επιβεβαιώσουν οι οικολόγοι πως ορισμένα στοιχεία είναι μια αληθινή ένδειξη ανάκαμψης και όχι μαι βραχυπρόθεσμη κλιμάκωση.

Κυνηγώντας τις απαντήσεις

Τα ευρήματα θα έχουν πολύ πιθανά επιπτώσεις στο τωρινό χάσμα ανάμεσα στην ιδεολογία των κρατών που αντιτίθενται στο κυνήγι φάλαινας και αυτών που το υποστηρίζουν.

Οι υποστηρικτές του κυνηγιού φαλαινών θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις εκτιμήσεις για να επιχειρηματολογήσουν πως η ανάκαμψη του αριθμού των μεγάπτερων σημαίνει πως τα θηλαστικά θα ήταν τώρα δυνατό να αιχμαλωτίζονται υπό προϋποθέσεις διατήρησης του αριθμού τους.

Αντιθέτως, χώρες που είναι κατά της φαλαινοθηρίας θα πουν πως η συγκεκριμένη βελτίωση είναι αποτέλεσμα της παγκόσμιας απαγόρευσης φαλαινοθηρίας, και πως οποιαδήποτε μορφή κυνηγιού θα οδηγήσει ξανά σε επικίνδυνες μειώσεις του αριθμού τους.

"Είναι μια πολιτική ερώτηση, και θα απαντηθεί με πολιτικό τρόπο, παρατήρησε ο Δρ Reeves.

"Πιστεύω πως είναι πραγματικά σημαντικό να πιέσουμε ώστε να γίνει κατανοητό πως η Κόκκινη Λίστα δεν καθορίζει το αν ένα δεδομένο είδος μπορεί να εκμεταλλευθεί. Έχει απλώς να κάνει με την παρακολούθηση της κατάστασης των ειδών αυτών και με την ιδέα που δίνουμε στον κόσμο για το πού βρίσκονται τα είδη αυτά τώρα σε σχέση με το πού βρίσκονταν παλιά."

Παρά τη βελτίωση της κατάστασης στα δύο αυτά μεγάλα είδη, η Κόκκινη Λίστα έδειξε πως σχεδόν το ένα τέταρτο των 86 ειδών που μελετήθηκαν κρίθηκε υπό εξαφάνιση. Εννέα από αυτά τέθηκαν σε καθεστώς κινδύνου ή εξαιρετικού κινδύνου.

Ο Δρ Reeves είπε πως τα βακίτα, ένα είδος φώκαινας στον κόλπο της Καλιφόρνιας και στο Μεξικό, πιθανά να τεθούν υπό εξαφάνιση στα επόμενα χρόνια.

Μόνο 150 άτομα πιστεύεται πως μένουν στην άγρια φύση, και ένα κατά προσέγγιση 15% του αριθμού τους υπολογίζεται πως πνίγεται σε δίχτυα ψαρέματος κάθε χρόνο.

Τα δελφίνια του ποταμού Γιανγκτσέ έχουν καταταχθεί ως πιθανά εξαφανισμένα, έπειτα από μια παρατεταμένη έρευνα της περιοχής όπου εντοπίζονται, η οποία απέτυχε να εντοπίσει ακόμα και ένα δείγμα του είδους.

Η εξαφάνιση αυτή αποδίδεται στην παγίδευσή τους από δίχτυα ψαράδων.

"Το πρόβλημα έγκειται στο ότι τα δίχτυα που προκαλούν το περισσότερο πρόβλημα, δηλαδή τα δίχτυα που δεν στοχεύουν στο ψάρεμα συγκεκριμένων ειδών, βρίσκονται ακόμη σε χρήση," είπε ο Δρ Reeves στα νέα του BBC.

Επικίνδυνα νερά

Παρ' ότι τα δίχτυα ψαρέματος παραμένουν ως κίνδυνος για τα είδη των ακτών και των ποταμών, ο Δρ Reeves είπε ότι άλλες απειλές αναδύονται σιγά-σιγά στην επιφάνεια.

"Νομίζω πως μόλις αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της κλιματολλογικής αλλαγής στους ωκεανούς. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ο θόρυβος (των ανθρώπινων συσκευών-σονάρ), τον οποίο δεν είμαστε ακόμη σε θέση να τον κατανοήσουμε απόλυτα."

Μελέτες έχουν δείξει πως η κατανομή πολλών φαλαινών αλλάζει καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται.

Οι οικολόγοι φοβούνται πως η αλλαγή αυτή της συμπεριφοράς τους θα μπορούσε να επιφέρει την έκθεσή τους σε νέες ασθένειες, και σε διαμάχες με άλλα είδη για τροφή.

Τα στρατιωτικά σονάρ θεωρούνται επίσης ως μια ιδιαίτερη απειλή για τις ρυγχοειδείς φάλαινες και τις φάλαινες με στρογγυλό κεφάλι, οι οποίες βουτούν βαθιά.

Παρά την ολοένα και αυξανόμενη επίγνωση του εύρους των απειλών που αντιμετωπίζουν τα θαλάσσια θηλαστικά, τα πλοία και το ψάρεμα ακόμη κατηγορούνται για έναν αριθμό θυμάτων.

"Αν συλλογιστείς την Eubalaena glacialis (την φάλαινα-μπαλένα του Βορείου Ατλαντικού)," είπε ο Δρ Reeves, "η απαγόρευση της σκόπιμης βλάβης του συγκεκριμένου είδους υφίσταται για σχεδόν έναν αιώνα και έχει αποβεί εξαιρετικά αποτελεσματική. Αλλά οι αριθμοί που σκοτώνονται από συγκρούσεις με πλοία και από την παγίδευση των φαλαινών σε παγίδες αστακών και καβουριών αποτρέπουν τον πληθυσμό, που πρωτίστως δεν είναι πολύ μεγάλος, από το να ανακάμψει. Η εξάλειψη ή έστω η μείωση των περιστατικών αυτών είναι μια πραγματική πρόκληση."

Ενώ είδη όπως η μεγάπτερη φάλαινα έχουν μελετηθεί σε σημαντικό βαθμό λεπτομέρειας κατά τη διάρκεια των χρόνων, πολλά άλλα είδη αποτελούν ακόμη ένα σχετικό μυστήριο.

Οι οικολόγοι προειδοποίησαν πως οι προοπτικές για τα κητοειδή του πλανήτη θα μπορούσαν να είναι χειρότερες από αυτές που υπολογίζεται, αφού περισσότερα από τα μισά είδη στην Κόκκινη Λίστα κατατάσσονται στην κατηγορία "Με Έλλειψη Στοιχείων".

"Η κατηγορία της Έλλειψης Στοιχείων είναι αρκετά μεγάλη για τα κητοειδή, η οποία είναι, προς έκπληξιν πιθανά πολλών ανθρώπων, μεγάλη. Είναι τα είδη που ζουν στα ανοιχτά των ωκεανών και τα οποία εντοπίζονται σε λιγότερο ανεπτυγμένα τμήματα του κόσμου, για τα οποία, σε πολλές περιπτώσεις, δεν έχουμε στοιχεία για τον αριθμό τους.

Με πολλούς τρόπους, η Κόκκινη λίστα έχει αξία στο να μας δείχνει πού υπάρχουν ελλείψεις στις γνώσεις μας οι οποίες πρέπει να αναπληρωθούν γρήγορα".

Του Mark Kinver, BBC

Μετάφραση/Διασκευή: Crookshanks!